Moshe (Mojżesz) Merin
Moshe (Mosheh) Merin (także Moniek Merin, Moszek lub Mojżesz Israel Merin; 1905 – 1943) był przewodniczącym Rady Gminy Żydowskiej, czyli Judenratu, w getcie sosnowskim podczas okupacji Polski przez Niemców podczas II wojny światowej. Prawdopodobnie zginął w obozie koncentracyjnym Auschwitz
(Niem. Konzentrationslager Auschwitz) był kompleksem ponad 40 obozów koncentracyjnych i obozów zagłady prowadzonych przez nazistowskie Niemcy w okupowanej Polsce podczas II wojny światowej. Składał się z Auschwitz I - głównego obozu (Stammlager) w Oświęcimiu, Auschwitz II-Birkenau - obozu koncentracyjnego i obozu zagłady z komorami gazowymi, Auschwitz III-Monowitz - obózu pracy dla koncernu chemicznego IG Farben oraz kilkudziesięciu podobozów. Obozy te stały się głównym miejscem eksterminacji Polaków i ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej przez hitlerowców.. Podobnie jak w przypadku większości ówczesnych przywódców Rady Żydowskiej, jego działania lub ich brak w czasie Holokaustu w okupowanej Polsce budzą wiele kontrowersji. Opisywano go jako niestabilnego i impulsywnego człowieka. Przed wojną w Sosnowcu miał opinię politycznego oszusta i hazardzisty.
W styczniu 1940 r. naziści powołali Merina na stanowisko przewodniczącego Centralnego Biura Żydowskiej Rady Starszych na Wschodnim Górnym Śląsku, odpowiedzialnego za około 45 gmin żydowskich liczących około 100 000 polskich żydów. Po roku kontrolował dziesiątki Judenratów. Merin był negatywnie nastawiony do żydowskich grup sprzeciwiających się okupacji. Pomagał nazistom w polowaniu na przywódców wspomnianych grup, posuwając się nawet do złożenia wniosku o ich aresztowanie i samodzielnego podpisania rozkazów egzekucyjnych. Robił to przy pełnej współpracy żydowskiej policji
Niem: Jüdischer Ordnungsdienst, dosł. Żydowska Służba Porządkowa, zwyczajowo policja żydowska – w okresie II wojny światowej podległe częściowo Judenratom, kolaborujące z nazistowskimi Niemcami, żydowskie jednostki policyjne wewnątrz gett, obozów pracy oraz obozów koncentracyjnych. Policja ta zajmowała się rekwizycjami, łapankami innych żydów, eskortowania przesiedleńców oraz akcji deportacyjnych., której dowodzący gorąco bronił każdej decyzji Merina.
Podejście Merina było podobne do podejścia Chaima Rumkowskiego, ponieważ był przekonany, że przez zmuszenie żydów do pracy przymusowej niektórzy zdołają przeżyć wojnę; takie podejście zakorzenione było w wielowiekowej syjonistycznej koncepcji określanej jako ratuj siebie i innych, stając się użytecznym.
Jednak Merin zaangażował się w wymuszenia daleko wykraczające poza to, czego kiedykolwiek podjęliby się inni przywódcy getta. Pewnego razu Merin zażądał 15 tysięcy złotych okupu za każdego ze 100 więźniów, których obiecał uwolnić od śmiertelnej niewolniczej pracy. Kwota ta była trzysta razy wyższa od najwyższego podobnego okupu pobranego w getcie lubelskim. Żaden z żydów nie został zwolniony, a pieniądze nigdy nie zostały zwrócone. Podobnie jak Rumkowski, Merin próbował usprawiedliwić oddanie Niemcom 25 000 Żydów, których pomógł deportować, twierdząc, że ich poświęcenie umożliwiło przetrwanie tym, którzy pozostali. Stwierdził:
Jeśli straciłem tylko 25 procent, a mógłem stracić wszystkich, kto może sobie wyobrazić lepsze wyniki?
Morin spolegliwie spełniał każde niemieckie żądanie, był przez wszystkich postrzegany jako nazistowski kolaborant.
Merin zreorganizował skład swoich Rad Żydowskich, wyrzucając tych, którzy sprzeciwiali się jego metodom, i wyznaczając żydów lojalnych tylko wobec niego, w tym własnego szwagra i notorycznego przestępcę Abrahama Gancwajcha do wykonywania kolejnych hitlerowskich rozkazów w Sosnowcu i okolicach. Mimo pełnej współpracy z nazistami, Merin trafił do Auschwitz-Birkenau w czerwcu 1943 r., na miesiąc przed ostatnią wywózką żydów z getta w Sosnowcu.
https://en.wikipedia.org/wiki/Moshe_Merin
https://pl.wikipedia.org/wiki/Moj%C5%BCesz_Merin