Abraham Gancwajch

Abraham Gancwajch (1902–1943) był czołowym nazistowskim kolaborantem warszawskiego getta podczas okupacji Polski w czasie II wojny światowej i królem żydowskiego podziemia. Opinie o jego działalności w getcie były niekiedy kontrowersyjne, ale współczesne badania jednogłośnie wskazują, iż był on informatorem i współpracownikiem Gestapo(niem. Geheime Staatspolizei) Tajna Policja Państwowa utworzona w III Rzeszy, która w sposób bezwzględny zwalczała wszelkie przejawy oporu na terenach okupowanych. Utożsamiana z najstraszliwszymi niemieckimi zbrodniami przeciw polakom, a po 1942 i przeciw żydom. Rozwiązana wraz z upadkiem III Rzeszy w 1945. Przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze uznana za organizację zbrodniczą. , kierując się głównie osobistym zyskiem.

Gancwajch urodził się w Częstochowie. W młodości odbywał praktykę jako dziennikarz i redaktor w Łodzi, a ostatecznie wyjechał z Polski do Wiednia w Austrii, gdzie pracował jako reporter ds. żydowskich w czasopiśmie Gerechtigkeit (niem: Sprawiedliwość) redagowanym przez Irenę HarandIrene Harand (1900 - 1975) była austriacką działaczką na rzecz praw człowieka i działaczką przeciwko antysemityzmowi. Urodziła się w Wiedniu, w rodzinie katolickiej i była organizatorką protestów przeciwko prześladowaniom Żydów przez nazistowskie Niemcy. W 1933 roku założyła tzw. "Ruch Harand" - organizację "Światowy Ruch Przeciwko Nienawiści Rasowej i Ludzkim Cierpieniom" i aktywnie prowadziła kampanię w całej Europie jeszcze przed wybuchem II Wojny Światowej.. Około 1936–1938 został wydalony z Wiednia i wrócił do Polski, zyskując opinię nauczyciela i dziennikarza syjonistycznego o zdolnościach oratorskich.

Po niemieckiej inwazji na Polskę pojawił się w Warszawie jako uchodźca z Łodzi i jako osoba już związana z niemieckim SicherheitsdienstSicherheitsdienst des Reichsführers SS (SD, Służba Bezpieczeństwa Reichsführera SS) – organ wywiadu, kontrwywiadu i służby bezpieczeństwa SS, działający w III Rzeszy w latach 1931–1945. (SD); po raz pierwszy został nazistowskim kolaborantem jako przywódca Haszomer HacairHaszomer Hacair był socjalistyczno-syjonistycznym, świeckim żydowskim ruchem młodzieżowym założonym w 1913 roku w Galicji (na terenie ówczesnych Austro-Węgier). Do 1939 roku Hashomer Hatzair składał się z 70 000 członków na całym świecie. Skupiali się oni na oporze przeciwko nazistom. Jego członkowie działali w żydowskim ruchu oporu; brali udział w powstaniu w getcie warszawskim i ratowaniu współbraci na Węgrzech, Litwie i Słowacji. Po wojnie ruch zajmował się organizowaniem nielegalnej imigracji żydowskich uchodźców do Palestyny. , dostarczając Niemcom cotygodniowe raporty wywiadowcze. W grudniu 1940 r. założył grupę „Trzynastka” – żydowską nazistowską organizację kolaborującą w warszawskim getcie, określaną przez historyków jako żydowskie gestapo.

Gancwajch wierzył, że Niemcy wygrają wojnę i wzywał warszawskich żydów, aby poprzez służbę okupantom zapewnić sobie sposób na przeżycie. Takie poglądy propagował w swojej broszurze, która oburzyła mieszkańców getta. Był również zwolennikiem nazistowskiego planu Madagaskar, który miał stworzyć w kraju zamorskim – pod protektoratem III Rzeszy – autonomiczną kolonię dla wszystkich żydów. Adam CzerniakówAdam Czerniaków (1880-1942) – inżynier, działacz gospodarczy, oświatowy i społeczny (na rzecz integracji narodu polskiego i żydowskiego), publicysta, prezes Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Warszawie, w latach 1939–1942 prezes warszawskiego Judenratu. W 1942, w dniu rozpoczęcia wielkiej akcji likwidacyjnej, odmówił podpisania obwieszczenia o przymusowym wysiedleniu Żydów z Warszawy (a w rzeczywistości deportacji do obozu zagłady w Treblince). Następnego dnia, popełnił samobójstwo zażywając cyjanek potasu. Na stole znaleziono krótki list do żony: "Żądają ode mnie bym własnymi rękami zabijał dzieci mego narodu. Nie pozostaje mi nic innego, jak umrzeć"., którego stanowisko w JudenratcieJudenrat (Rada Żydowska lub Żydowska Rada Starszych) – organizacje, które w czasie II wojny światowej były powoływane przez nazistowskie władze niemieckie z zadaniem administrowania żydowskimi społecznościami oraz wdrażania wydawanych względem nich niemieckich zarządzeń i rozkazów. Oprócz kolaboracji z okupantem, większość Judenratów dopuszczała się również korupcji i była ukierunkowana na wyniszczenie ludności żydowskiej. Tylko kilka z nich podjęło się współpracy z partyzantami. próbował przejąć Gancwajch, w swoim dzienniku wspomniał o nim jako o nikczemnym, brzydkim stworzeniu. Janusz KorczakJanusz Korczak, właśc. Henryk Goldszmit, ps. „Stary Doktor” lub „Pan Doktor” (ur. 22 lipca 1878 lub 1879 w Warszawie, zm. w sierpniu 1942 w Treblince) – polsko-żydowski lekarz, pedagog, pisarz, publicysta i działacz społeczny. Teoretyk i praktyk wychowania, twórca oryginalnego systemu pracy z dziećmi, opartego na partnerstwie, samorządnych procedurach i instytucjach oraz pobudzaniu samowychowania. Badacz świata dzieci. Był pionierem działań w dziedzinie diagnozowania wychowawczego oraz prekursorem działań na rzecz praw dziecka-człowieka. W 1926 zainicjował pierwsze pismo redagowane w większości przez dzieci – „Mały Przegląd”. Jako Żyd-Polak poczuwał się do podwójnej identyfikacji narodowej. , który prowadził sierociniec w getcie, zapytany, dlaczego w ogóle z nim się zadaje, odpowiedział: Zobaczę samego diabła, aby uratować swoje dzieci.

Biuro ds. Zwalczania Lichwy i Spekulacji (tzw. Trzynastka) – gang, grupa kanciarzy, która oficjalnie miała zwalczać czarnorynkowy handel w getcie – zgromadziła największych oszustów w warszawskiej dzielnicy żydowskiej. Mimo swojej szlachetnej nazwy, Gancwajch robił dokładnie to, z czym powinien walczyć. Wydawanie żydów Niemcom, przemyt, korupcja i szantaż – wszystko pod kontrolą „redaktora” Abrahama Gancwajcha.

Kontakty z dyrektorem propagandy Wilhelmem OhlenbuschemWilhelm Ohlenbusch (ur. 28 grudnia 1899, zm. 1997) - kierownik wydziału propagandy w urzędzie dystryktu warszawskiego, powołany 1 lutego 1941 na prezydenta głównego wydziału propagandy (niem. Haupteilung Propaganda) w rządzie Generalnego Gubernatorstwa podporządkowanego Ministerstwu Propagandy Rzeszy (niem. Propagandaministerium) w skrócie PROMI. i niezachwiana lojalność wobec niemieckiego okupanta sprawiły, że Gancwajch cieszył się specjalnymi przywilejami. Nie musiał nosić opaski z gwiazdą Dawida, a droga do aryjskiej części miasta była dla niego otwarta.

Mógł zarabiać olbrzymie pieniądze. Był odpowiedzialny za ponad sto domów, biuro afiszowe, kilka fabryk i wiele innych mniejszych firm. Nic więc dziwnego, że nigdy nie jadło się i nie piło tyle, co na uroczystych kolacjach u Gancwajcha, na które zapraszał największe osobistości warszawskiego getta.

Tysiące ludzi wokół niego głodowało, więc Gancwajch zorganizował dla swojego syna bar micwę z wielką pompą w New Azazel Theatre, która zakończyła się rozdawaniem kawy i chleba biednym. Jak mówił jeden ze świadków: musiało go to kosztować fortunę. Gancwajch był mistrzem w tworzeniu (a raczej dublowaniu istniejących) instytucji, które poza pozytywnie brzmiącymi nazwami, nie miały wiele do zaoferowania. Na przykład Żydowskie Pogotowie miało własną karetkę-dorożkę, ale służyła głównie do przemytu towarów. Jak napisał jeden ze świadków: Biedny koń kłaniał się pod ciężarem przemytu, które znajdowały się w zamkniętym samochodzie.

Gancwajch, który uważał, że tylko współpraca z Niemcami może przynieść zbawienie jego ludowi, z pierwszej ręki dowiedział się o prawdziwych zamiarach nazistów: po wyeliminowaniu większości Trzynastki przez Niemców w 1943 r., Gancwajch ponownie wyszedł poza getto na aryjską stronę Warszawy, gdzie on i inni członkowie jego grupy, udając żydowskich bojowników podziemia, polowali na Polaków ukrywających lub wspierających żydów w dowolny sposób. Był także liderem niesławnej żydowskiej organizacji Żagiew, sponsorowanej przez Gestapo. Wiadomo również, że próbował sabotować próby powstania w getcie warszawskim. Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB) skazała go na śmierć, ale nigdy nie była w stanie wykonać wyroku. Jego ostateczny los pozostaje nieznany, jednak prawdopodobnie został rozstrzelany na PawiakuPawiak – nieistniejące więzienie przy ul. Dzielnej 24/26 w Warszawie wzniesione w latach 1830–1835 między ulicami Dzielną, Pawią i Więzienną. W latach 1939–1944 Pawiak był największym niemieckim więzieniem politycznym na terytorium okupowanej Polski. Według szacunków przez Pawiak przeszło ok. 100 tys. osób, z czego ok. 37 tys. zostało zamordowanych, a ok. 60 tys. wywieziono do obozów koncentracyjnych. Więzienie zostało zniszczone przez Niemców podczas powstania warszawskiego w sierpniu 1944. w 1943 roku.

ŹRÓDŁO:
https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham_Gancwajch
https://pl.wikipedia.org/wiki/Abraham_Gancwajch
http://www.holocaustresearchproject.org/revolt/The13.html