Powstanie państwa Izrael

W 1896 żydowski dziennikarz żyjący w Austro-Węgrzech, Theodor Herzl, opublikował artykuł pt. Państwo żydowskie (niem. Der Judenstaat). Stwierdził w nim, że jedynym rozwiązaniem „kwestii żydowskiej” w Europie jest ustanowienie państwa żydowskiego. W ten sposób narodził się polityczny syjonizm. Herzl następnie założył Światową Organizację Syjonistyczną, która rok później wezwała do utworzenia nowego państwa żydowskiego w Palestynie. Dlaczego właśnie w Palestynie? Od dawien dawna ortodoksyjni żydzi traktowali tereny wokół Jerozolimy jako swoją ziemię świętą i dom przodków. Powołując się na starożytne pisma, twierdzili, że ziemia ta została przez Boga obiecana ich przodkowi Abrahamowi i jego potomkom.

„Powrót do ojczyzny swoich ojców” - tzw. Alija - czyli znacząca imigracja żydów do Palestyny rozpoczęła się w 1881 roku wraz z pogromami żydów w carskiej Rosji. Wówczas to do Palestyny przybyło około 25 000 żydów z Rosji, ale też z Jemenu i Rumuni. W kolejnych falach imigracji przeważali zwolennicy socjalistyczno-syjonistycznych ideologii z Europy Wschodniej, którzy po klęsce rewolucji rosyjskiej w 1905 roku i po kolejnej fali pogromów pochwycili teraz ideę państwa żydowskiego stworzoną przez Herzla. Zakładali kolonie, osady, wspólnoty rolnicze, rekultywowali bagna, Pustynię Judzką i pasy wydm. Założyli nadmorskie miasto Tel Awiw i sieć małych osad rolniczych.

W 1914 wybuchła I Wojna Światowa między Wielką Brytanią i jej sojusznikami (Alianci) a Cesarstwem Niemieckim i jego sojusznikami (Państwa centralne). W jej trakcie Brytyjczycy pokonali wojska Tureckie i zajęli cały teren dzisiejszej Palestyny, Syrii i Libanu. Gdy wojna została zakończona podpisaniem Traktatu wersalskiego, należało uregulować granice państw. Palestyna stała się wówczas terytorium mandatowym - czyli jednym z terytoriów odebranych Niemcom oraz Turcji i oddanym pod zarządzanie zwycięskiej koalicji. Traktat zobowiązywał Wielką Brytanię do zarządzania terytorium (Palestyny) na warunkach, które uniemożliwią nadużycia, jak handel niewolnikami, bronią i alkoholem, zapewnią wolność sumienia i religii, (...) zabronią wznoszenia fortec, tworzenia stacji wojskowych i morskich, (...) zapewnią innym Członkom Ligi równe warunki wymiany i handlu. Innymi słowy, miała zapobiec dalszemu kolonializmowi.

Należy dodać tutaj, że w sprawie Palestyny, w tym okresie, przez rząd Wielkiej Brytanii, zawiązane zostały trzy układy; każdy sprzeczny z pozostałymi:

1. 1915-1916: Korespondencja McMahon-Hussein - seria listów wymienianych podczas I Wojny Światowej między rządem Wielkiej Brytani a przywódcą Szarifatu Mekki. Stanowiono w nich, że w zamian za przyłączenie się do wojny przeciw Turkomu, rząd Wielkiej Brytani poprze arabskie dążenia niepodległościowe: "Wielka Brytania jest gotowa uznać i wesprzeć niepodległość Arabów we wszystkich regionach w granicach żądanych przez szeryfa Mekki".
2. 1916: Porozumienie Sykes-Picot - był to tajny traktat między Wielką Brytanią a Francją, który określał podział wpływów i kontroli terenów byłego Imperium Osmańskiego. Wielka Brytania miała otrzymać pod zarządzanie Palestynę, a Francja Syrię i Liban.
3. 1917: Deklaracja Balfoura - było to publiczne oświadczenie wydane przez rząd brytyjski, ogłaszające poparcie dla ustanowienia "narodowego domu dla narodu żydowskiego" w Palestynie, wówczas regionie osmańskim z niewielką mniejszością żydowską. Dla Arabów była to decyzja bardzo kontrowersyjna, ponieważ deklaracja została złożona przez europejskie mocarstwo w odniesieniu do terytorium pozaeuropejskiego, całkowicie lekceważąc zarówno obecność, jak i interesy rdzennej ludności.

W oczach Arabów dwa ostatnie porozumienia były oczywistym aktem zdrady. Tymczasem do Palestyny przybywało coraz więcej osadników żydowskich. Doprowadziło to w krótkim czasie do arabskich rewolt i aktów przemocy. Liczba ofiar po obydwu stronach konfliktu była podobna. W końcu władzom Brytyjskim udało się wypracować nić porozumienia; ograniczono liczebność żydowskich imigrantów a w 1923 roku Wielka Brytania oficjalnie otrzymała mandat nad Palestyną.

To jednak nie zatrzymało arabskich zamieszek. Mimo tego, że Wielka Brytania ponownie zmniejszyła liczbę imigrantów i ograniczyła prawa nabywania ziemi w Palestynie, Hagana - żydowska paramilitarna organizacja samoobrony - wciąż sprawnie utrzymywała nielegalne kanały przerzutowe żydów do Palestyny. W odpowiedzi na to Arabowie utworzyli antysyjonistyczną i antybrytyjską zbrojną organizację Czarna Ręka. Przeprowadzano akcje dywersyjne przeciwko żydowskim kibucom i moszawom, oraz brytyjskim liniom kolejowym. W odwecie Brytyjczycy zabili jego przywódcę. Wywołało to oburzenie arabskiej społeczności i żądanie umożliwienia utworzenia własnego rządu Palestyny i całkowitego zakazania osadnictwa żydowskiego. Żądania spotkały się z odmową, która doprowadziła do Wielkiej Rewolucji Arabskiej mającej miejsce w latach 1936-1939 – powstania narodowego palestyńskich Arabów przeciwko kolonialnej brytyjskiej władzy i masowej imigracji żydowskiej.

Powstanie zostało krwawo stłumione a arabską społeczność pozbawiono przywództwa narodowego i zdolności wojskowych. Po tych wydarzeniach rząd Brytyjski całkowicie zakazał dalszej imigracji żydów, co doprowadziło z kolei do konfliktu z organizacjami żydowskimi: w obliczu II Wojny Światowej imigracja do Palestyny była nieraz jedyną drogą ucieczki. W tym czasie działały już dwie żydowskie organizacje terrorystyczne - Irgun i Lechi - które nielegalnie przemycały żydów do Palestyny, podkładały bomby, toczyły zbrojną walkę z brytyjskimi władzami mandatowymi domagając się zniesienia ograniczeń imigracji. Z ich ręki zamordowano w Kairze brytyjskiego ministra stanu ds. Bliskiego Wschodu barona Waltera Guinnessa. W odwecie Brytyjczycy aresztowali wielu ich członków, dążąc do rozbicia organizacji.

Podczas II Wojny Światowej Brytyjczycy ponownie próbowali nakłonić przywódców krajów arabskich do utworzenia sojuszu przeciwko Niemcom. Jednak Ci, pamiętając wcześniejszą zdradę Brytyjczyków, liczyli bardziej na zwycięstwo państw Osi, mając nadzieję się, że będzie to najlepszym sposobem ochronienia Palestyny przed syjonistami i Brytyjczykami: po zakończeniu wojny z ZSRR i Europą, Niemcy mieli rozwiązać problem żydów mieszkających w krajach arabskich pod protektoratem brytyjskiej władzy. Widmo tych wydarzeń zmusiło Brytyjczyków do rozpoczęcia współpracy ze społecznością żydowską. Nawiązali bliskie kontakty z Haganą, aby prowadzić działania przeciwko wspólnemu wrogowi – hitlerowskim Niemcom. Mimo tego, około 12 000 arabskich Palestyńczyków zgłosiło się na ochotnika do służby w armii brytyjskiej, często walcząc ramię w ramię z żydami.

Holokaust stał się punktem zwrotnym w imigracji żydów do Palestyny, w walce o własne bezpieczeństwo i niezależność, a mit poświęcenia sześciu milionów ofiar jeszcze mocniej napędzał dążenia żydów do utworzenia niepodległego państwa. Władze brytyjskie wciąż walczyły z nielegalnym procederem przerzucania żydów do Palestyny. Mimo wielu nacisków nadal nie zniosły ograniczeń imigracji. W reakcji na to, żydowska organizacja terrorystyczna Irgun ogłosiła walkę z Brytyjczykami, mimo tego, że największa żydowska organizacja paramilitarna Hagana wciąż utrzymywała współpracę z administracją brytyjską. Wielka Brytania nie zamierzała jednak zmienić polityki imigracyjnej. W tej sytuacji trzy główne żydowskie organizacje (Irgun, Lechi i Hagana, która zmieniła teraz front) rozpoczęły atakowanie obiektów brytyjskiej administracji. Irgun wysadził, między innymi, Hotel King David w Jerozolimie, który był siedzibą brytyjskiego sztabu wojskowego. W zamachu zginęło 91 osób, a 45 zostało rannych. Równocześnie mnożyły się akty wzajemnej przemocy między żydowską i arabską społecznością.

W 1947 sprawą Palestyny zajęło się ONZ. Zadecydowano o podziale Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. Sprzeciwiła się temu strona arabska, argumentując, że ONZ nie jest spadkobierczynią Ligi Narodów, która utworzyła Mandat Palestyny, a więc nie ma prawa podejmowania decyzji w tej sprawie. Z kolei strona żydowska zaapelowała do podkomisji, aby ten plan przyjęto. Bez większych zmian został on zrealizowany. Państwo żydowskie otrzymało 56% terytorium Palestyny, a państwo arabskie 42%. Arabowie postrzegali plan podziału Palestyny jako niesprawiedliwy, ponieważ oddawał większość terytorium państwa w ręce mniejszości żydowskiej. Dla porównania, jeszcze w 1945 roku, żydzi, którzy stanowili 31% całej populacji Palestyny, posiadali około 1 500 km² ziemi, a Arabowie - 61% populacji - niecałe 25 000 km². Teren Arabów został również podzielony na 3 oddzielne, niepołączone regiony, które praktycznie uniemożliwiały stworzenie Palestyńskiego państwa i dawało Izraelowi realną kontrolę nad przepływem ludności palestyńskiej. Jeruzalem, pod kontrolą międzynarodową, znalazło się na terenie Arabskiej części, z dala od terenów Izraela.

W ciągu kilku godzin od proklamacji niepodległości Izraela, zaczęła się arabska interwencja zbrojna w Palestynie, która rozpoczęła I wojnę izraelsko-arabską.

ŹRÓDŁO:
https://en.wikipedia.org/wiki/McMahon%E2%80%93Hussein_Correspondence
https://en.wikipedia.org/wiki/Mandatory_Palestine
https://pl.wikipedia.org/wiki/Terytorium_mandatowe
https://en.wikipedia.org/wiki/Sykes%E2%80%93Picot_Agreement
https://pl.wikipedia.org/wiki/Palestyna_(mandat)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Arabskie_powstanie_w_Palestynie_(1936%E2%80%931939)
https://www.britannica.com/biography/Chaim-Weizmann
https://www.bbc.com/news/world-middle-east-41765892
https://www.palquest.org/en/highlight/156/world-zionist-organization
https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-5524975,00.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Alija
https://en.wikipedia.org/wiki/McMahon%E2%80%93Hussein_Correspondence