Judenrat
Judenrat (niem. „Rada żydowska”) był organem administracyjnym powołanym przez nazistowskie Niemcy podczas II wojny światowej do kontrolowania społeczności żydowskich w całej okupowanej Europie, głównie w nazistowskich gettach. Niemcy wymagali od żydów utworzenia Judenratu w każdej gminie na terytoriach okupowanych.
Judenrat stanowił formę pośrednika, wykorzystywanego przez nazistowską administrację do kontrolowania większych społeczności żydowskich i organizowania wywozu do obozów zagłady.
W kilku wyjątkowych przypadkach, np. w getcie w Mińsku czy w Łachwie, Judenraty współpracowały z ruchem oporu. W większości przypadków Judenraty ściśle współpracowały z Niemcami.
[Baruch Milch] pisał:
Judenrat stał się narzędziem w rękach Gestapo(niem. Geheime Staatspolizei) Tajna Policja Państwowa utworzona w III Rzeszy, która w sposób bezwzględny zwalczała wszelkie przejawy oporu na terenach okupowanych. Utożsamiana z najstraszliwszymi niemieckimi zbrodniami przeciw polakom, a po 1942 i przeciw żydom. Rozwiązana wraz z upadkiem III Rzeszy w 1945. Przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze uznana za organizację zbrodniczą. do eksterminacji żydów… Nie znam ani jednego przypadku, gdy Judenrat pomógłby żydowi w sposób bezinteresowny (…) Judenrat zaczął ścigać rabunek polityką, by zapełnić własne kieszenie, przekupić tymi pieniędzmi władze i gestapo, ale tylko zabezpieczyć los swojej i najbliższej rodziny
Należy wziąć pod uwagę, że jest to pojedyncza relacja z konkretnego miejsca i czasu. Zachowanie członków Judenratu nie było jednolite.
Emanuel Ringelblum
Emanuel Ringelblum ps. „Edzio”, „Menachem” (ur. 21 listopada 1900 w Buczaczu, zm. ok. 10 marca 1944 w Warszawie) – polsko-żydowski historyk, pedagog i działacz społeczny, twórca podziemnego archiwum getta warszawskiego, zamordowany przez niemieckich okupantów. , twórca podziemnego archiwum getta warszawskiego, w swych zapiskach nie szczędził krytyki warszawskiemu Judenratowi:
Cała działalność gminy jest jedną wielką, wołającą o pomstę do nieba krzywdą, wyrządzoną biedocie. I gdyby Bóg był na świecie, to piorunami zniszczyłby to gniazdo zła, obłudy i zdzierstwa.
Nie ulega wątpliwości, że pozytywne skutki działalności Judenratów były bardzo mizerne. Tragiczne okoliczności życia w getcie często prowadziły do egzekwowania niesprawiedliwych działań, takich jak desptozm, całkowita poddańczość okupantowi i protekcjonizm wybranych jednostek kosztem reszty społeczności. Judenraty są powszechnie oskarżane o współodpowiedzialność za organizację deportacji tysięcy swoich pobratymców - żydów do obozów koncentracyjnych. Wielu badaczy twierdzi, że bez Judenratów deportacje byłyby logistycznie niemożliwe do przeprowadzenia. Właśnie z tego powodu, członkowie gmin szybko stawali się bardzo krytyczni, a nawet wręcz przeciwstawiali się swojim Judenratom.
Jednym z najgłośniejszych krytyków instytucji Judenratów była niemiecka filozof żydowskiego pochodzenia, Hannah Arendt
Hannah Arendt (ur. 14 października 1906 w Linden, zm. 4 grudnia 1975 w Nowym Jorku) – niemiecka teoretyczka polityki pochodzenia żydowskiego, filozofka i publicystka. Jej liczne książki i artykuły wywarły trwały wpływ na teorię polityczną i filozofię. Arendt jest powszechnie uważana za jednego z najważniejszych myślicieli politycznych XX wieku.. Pisała:
Dla Żydów rola, jaką przywódcy żydowscy odegrali w unicestwieniu własnego narodu, stanowi niewątpliwie najczarniejszy rozdział całej tej ponurej historii (…) W kwestii współdziałania nie było żadnych różnic pomiędzy wysoce zasymilowanymi społecznościami żydów środkowo- i zachodnioeuropejskich a mówiącymi po żydowsku masami na Wschodzie.
https://en.wikipedia.org/wiki/Judenrat
https://pl.wikipedia.org/wiki/Judenrat